مقاوم سازی ( بهسازی) چیست
در ابتدای باید بگوییم منظور از اصطلاح « مقاومت سازی » به طور قطع بالا بردن مقاومت در برابر نیروی زلزله نیست بلکه منظور بهبود عملکرد اجزای سازه (ساختمان) در برابر نیروی زلزله است. به همین دلیل اصطلاح «بهسازی » و در حالت خاص برای نیروی زلزله، « بهسازی لرزه ای » اصطلاح درست تری است.
مواردی وجود دارد که مشاوران برای بهبود
وضعیت ساختمان، دستور به کاهش سختی سازه داده اند. بنابراین استفاده از واژه مقاومت سازی شاید رد همه جا منطقی و درست نباشد.
زلزله کرمانشاه نیز همچون زلزله های گذشته ، از جمله گیلان ، بم و لرستان نشان داد که ساختمان های ساخته شده درکشور، در برابر زلزله از آسیب پذیری بالایی برخوردار هستند. طراحی بر اساس آیین نامه های قدیمی، که الزامات آیین نامه های جدید زلزله را ارضاء نمی کنند، ضعف های اجرایی و نظارتی از دلایل آسیب پذیری این ساختمان ها می باشد. لذا ، ارتقا عملکرد ساختمان های موجود برای پایداری تحت نیروهای زلزله با روش های مقاوم سازی قابل اعتماد، آسان، سریع و اقتصادی ،در اولویت و ضرورت است.
عمل بهسازی به شرایط زیادی بستگی دارد که اصلی ترین های آن ظرفیت و تقاضای سازه می باشد و با توجه به شرایط سازه و با نرم افزارهای مخصوص و تحت شرایط خاصی صورت می گیرد.
علم بهسازی را به جرات میتوان یکی از سخت ترین بخش های عمران دانست و انجام آن نیاز به دانش فنی بسیار بالایی دارد و در دروه ی کارشناسی ارشد گرایش سازه و زلزله گاها و بسته به دانشگاه ها تدریس می شود.
پس هدف از بهسازی , بهسازی اسکلت اصلی ساختمان و هسته ی اصلی ساختمان میباشد که در برابر نیروهای زلزله مقاومت کافی و مناسب داشته باشد.
چه ساختمان هایی نیاز به مقاوم سازی دارند
دلایل و عوامل مختلفی وجود دارد که باعث می شود یک ساختمان نیاز به مقاوم سازی داشته باشد. در زیر تعدادی از این دلایل آورده شده است.
1. نیاز به مقاوم سازی ساختمان به جهت خطاهای طراحی:
عوامل موثر در این خطا بسیار متنوع است. فراموش کردن یک بند آیین نامه، فرض اشتباه در مورد شرایط ساختمان و ... در این دسته گنجانده می شود.
2. نیاز به مقاوم سازی ساختمان بعلت مشکلات اجرایی و نظارتی:
علاوه بر خطاهاي طراحی و محاسباتی، خطاها و اشکالاتی در اجراي ساختمان هاي مشاهده میشود که ممکن است حین وقوع زلزله عملکرد ساختمان را دچار مشکل نماید. علاوه برآن برخی اشکالات اجرایی هستند که ممکن است در زمان بهره برداري ساختمان، مشکلاتی را بوجود آورند. از جمله مهمترین این اشکالات می توان به:
- کیفیت نا مرغوب بتن و استفاده از میلگرد های زنگ زده.
- عدمرعایت جزييات فواصل خاموتها و تنگ ها در ستونها و اتصالات و تیرها.
- عدم پیوستگی مناسب بین بتن ریخته شده در فواصل زمانی مختلف.
- اتصالات نامناسب اعضای فولادی
3. نیاز به مقاوم سازی ساختمان بعلت قدیمی بودن آیین نامه ها:
پدیده پیری و فرسودگی در سازههای موجود از مباحث روز در صنعت ساختمان است. این معضل نه تنها هزینههای بالایی را به کشور تحمیل مینماید بلکه اعتماد عمومی را نیز به ایمنی سازههای موجود با پرسش روبرو میکند. بسیاری از ساختمان های کشور با آییننامههایی طراحی شدهاند که هیچ گونه ضوابط لرزهای در آنها وجود نداشتند و تا قبل از نشر آییننامه جدید ایمن محسوب و نیاز به ارتقا در مقاومت و شکلپذیری دارند.
4. مقاوم سازی ساختمان بعلت کاهش کیفیت مصالح:
یکی از مواردی که باعث افزایش عمر سازهها میشود، حفظ خواص مصالح به کار رفته در سازهها است. استفاده از مصالح فولادی یا به شکل مقاطع فولادی، یا مدفون در بتن و یا مصالح بنایی در تمامی سازههای کشور عمری اجتناب ناپذیر است. فولاد سازه‌ای معمولاً پرمصرف‌ترین فلز در ساختمانها محسوب میشود. خوشبختانه این فلز غالباً در دل سازه قرار گرفته و توسط سقف و پوششهای دیگر از محیط خارج و توسط روکارهای داخلی از محیط داخل ساختمان، مجزا می‌گردد. در مواردی که فولاد سازه‌ای در معرض آب (خواه ناشی از نفوذ باران باشد و یا چگالش بخار آب) قرار گیرد، خوردگی رخ می‌دهد و ممکن است ساختار را به خطر بیاندازد.
5. مقاوم سازی بعلت افزایش بار وارد بر ساختمان:
بسیاری از ساختمانها در طول عمر خود یک افزایش باری را تجربه خواهند کرد که دلایل مختلفی دارد:
تغییر کاربری ساختمان، باعث تغییر در وضعیت بارگذاری سازه میشود که حتما باید توسط مهندسین و با استفاده از تحلیل های غیرخطی مد نظر قرار گیرد.
در بسیاری از موارد دیده میشود که مالکان برای بازسازی کف ساختمانهایشان، کف جدید را بر روی کف قدیمی اجرا میکنند، و یا ضخامت دیواری را کم یا دیواری را حذف میکنند، در این موارد حتما توصیه می شود که با یک مهندس مقاومساز مشورت شود.
در طول تجربیات مهندسی با مواردی برخورد کردیم که در هیچ منبعی در مورد آن ها مطلبی ذکر نکرده است. از جمله مشاهده ساختمان هایی با قدمت بالا که به جای تعویض عایق بام در آنها در طول چند دوره هر بار میزان زیادی آسفالت بر روی عایق قبلی نصب شده است تا اینکه در موقع مقاوم سازی با میزان زیادی اضافه بار مرده بر روی ساختمان مواجه شدیم.